Zanim zdobyto wiedzę na temat ekstrakcji substancji zapachowych oraz przetrzymywania olejków eterycznych w stworzonych do tego pojemnikach, człowiek już dawno nadawał zapach swojemu ciału i przedmiotom w swoim otoczeniu. W jaki sposób do tego dochodziło najlepiej tłumaczy sama nazwa „perfum” pochodząca od łacińskiego zwrotu „per fumum”, czyli „przez dym”. Pierwsze nuty zapachowe zależały więc głównie od tego, czym palono w niewielkim ognisku lub w kadzidle. Nanoszenie zapachu szybko stało się ważnym obrzędem, często łączonym z mistycznymi przeżyciami i rytuałami religijnymi.
Przyjrzymy się składnikom dawnych perfum, prześledźmy najciekawsze z nich i sprawdźmy, czy dzisiejsza perfumeria używa ich syntetycznych zamienników. A może branża zupełnie odeszła od tych zapachów i skupia się na składnikach łatwych do pozyskania i niewymagających okrucieństwa wobec zwierząt?
Pierwsze perfumy
Najstarszy odnaleziony flakon z dobrze zachowaną substancją zapachową odnaleziono na Cyprze. Perfumy te liczą około 4000 lat, a badania składu wykazały, że były one mieszaniną ekstraktów lawendy, rozmarynu, sosny i kolendry siewnej. Zagłębiem perfumeryjnym starożytności nie był jednak Cypr, a położony na południe od niego Egipt. Mieszkańcy starożytnego Egiptu gustowali jednak w nieco innych nutach zapachowych, niż Cypryjczycy. Ze znalezisk archeologów wynika, że najpopularniejszy był tam zapach Kyphi, czyli mieszanki rodzynek, mirry, tataraku, wina, miodu i jałowca. Warto pamiętać, że perfumy zależnie od kultury i regionu pełniły różne funkcje. W Egipcie były synonimem boskości. Najlepszych mieszanek używali władcy lub przeznaczone były one do nasączania posągów Bogów i ścian świątyń. Wszelkiego rodzaju kadzidła i perfumy uwielbiała Kleopatra, która specjalnie z Indii sprowadzała róże, jaśmin i lilie, aby nanosić ich zapach na swoje ciało, a nawet… na żagle swoich statków.
Polski wkład w branżę perfumeryjną
Najsłynniejszymi perfumiarzami są Francuzi z okolic miejscowości Grasse, jednak swój ogromny wkład w rozwój tej dziedziny miała też pewna Polka. Już w XIV wieku powstała Woda Królowej Węgierskiej, czyli pierwsze pachnidło oparte na bazie alkoholu. Stworzenie perfum przypisywane jest ówczesnej królowej Węgier – Elżbiecie, córce polskiego króla Władysława Łokietka. Według kronikarzy w skład preparatu nazywanego Larendogrą wchodził rozmaryn, tymianek i 90% spirytus.
Nietypowe składniki perfum
Oprócz kwiatów, przypraw, różnej maści oliw i olejków w perfumiarstwie używa się też wielu składników pochodzenia zwierzęcego. Dawniej, aby je otrzymać potrzebne było uśmiercenie zwierząt, jednak dzisiejsze metody pozyskiwania składników są dużo bardziej humanitarne lub wykorzystuje się syntetyczne zamienniki tych komponentów.
Najbardziej znanym składnikiem perfum pochodzenia zwierzęcego jest oczywiście Piżmo, czyli wydzielina z gruczołów przyodbytniczych piżmowca syberyjskiego, nazywanego też jeleniem piżmowym. Jest to sypka masa, która w roztworze alkoholowym staje się nośnikiem bardzo zmysłowego zapachu. Aromatem naturalnym oraz utrwalaczem zapachu jest natomiast wydzielina gruczołów skórnych Bobra, nazywana Kastoreum. Innymi świetnymi utrwalaczami zapachu są Cywet i Ambra. Pierwsza z nich pozyskiwana jest z gruczołów wydzielających feromony u cywety afrykańskiej, zaś druga jest wynikiem niestrawności wielorybów, która z racji ochrony tych ssaków, jest praktycznie niemożliwa do pozyskania. W perfumerii wykorzystywane było również Hyraceum, czyli mieszanina odchodów i uryny góralka przylądkowego. Z racji wysokich cen tych substancji oraz ochrony zwierząt, hodowanych specjalnie dla pozyskania powyższych składników, aktywnie poszukiwane są ich najbardziej efektywne zamienniki.
Góralek przylądkowy
Rozwój przemysłu a składy perfum
Wraz z rozwojem przemysłu i coraz większą wiedzą chemiczną, pod koniec XIX wieku rosła liczba składników syntetycznych dodawanych do perfum. Pozwoliło to zaoszczędzić cierpień zwierząt oraz tworzyć tańsze perfumy, bardziej dostępne dla przeciętnego odbiorcy. Problemem było jednak taki, że działanie wielu nowoczesnych substancji nie było potwierdzone wieloletnimi badaniami i niektóre z nich okazywały się groźne dla zdrowia.
Aktualnie perfumy są jedną z najlepiej przebadanych grup produktów. Firmy od wielu lat starają się pozyskiwać składniki pochodzenia zwierzęcego w sposób bezbolesny lub zastępują je syntetycznymi odpowiednikami. Producenci rezygnują też z testów przeprowadzanych na zwierzętach, a branża bio-perfum zyskuje coraz większe uznanie społeczne.
Powrót do listy artykułów
